Szkoła Podstawowa nr 1 jest najstarszą placówką oświatową w Gołdapi. Kiedyś nazywano ją „czerwoną szkołą”, bowiem zbudowana została z czerwonej cegły i pokryta czerwoną dachówką.
Historia szkoły sięga końca XIX wieku, kiedy to w mieście istniały dwie równorzędne szkoły powszechne ( Volksschulen ) dla chłopców i dziewcząt, mieszczące się w oddzielnym budynku. Na początku XX wieku władze miasta podjęły decyzję o budowie nowoczesnej szkoły, która uroczyście otwarto 17 kwietnia 1903 roku. Umiejscowienie szkoły budziło na początku wiele kontrowersji, zarówno wśród kadry pedagogicznej, jak i samych mieszkańców. Punktem spornym było jej położenie w pobliżu wielu zakładów rzemieślniczych. Mogło to zakłócać przebieg zajęć lekcyjnych. Uważano też, że podwórze szkolne, które wówczas było podzielone drewnianym parkanem jest zbyt małe, jak na tak duży budynek. Rektorzy bardzo często interweniowali w magistracie, co w konsekwencji doprowadziło do tego, iż ulica szkolna ( Schulstraße ) została utwardzona, a najbliższy zakład produkcyjny przeniesiono w inne miejsce.
Do 1911 roku w budynku funkcjonują dwie oddzielne szkoły: dla dziewcząt i dla chłopców, zarządzane przez dwóch rektorów. W 1910 roku w szkole istnieje już 15 oddziałów. W czasie I wojny światowej zajęcia odbywają się normalnie. Przerywa je dopiero nasilenie walk i zajęcie miasta przez wojska rosyjskie.
Od listopada 1914 roku do lutego 1915 roku w budynku szkoły mieścił się rosyjski szpital wojskowy. Dzięki temu tak szkoła, jak i całe jej wyposażenie przetrwały okupację w stanie bardzo dobrym. Zajęcia w szkole zostają wznowione w maju 1915 roku. Uczono tu przede wszystkim: języka niemieckiego, przyrody, geografii, rysunku, historii, śpiewu, ale także odbywały się w szkole liczne zajęcia pozalekcyjne ( sportowe, kursy, kursy prowadzenia gospodarstwa domowego). Organizowano wycieczki pokazujące uczniom piękno ziemi gołdapskiej.
Liczba uczących się dzieci w szkole stale rosła. Zaczęto wiec zagospodarowywać nowe, dotąd nie używane pomieszczenia na klasy lekcyjne.
W okresie II wojny światowej szkołę zajęli częściowo żołnierze niemieccy i zajęcia odbywały się również poza budynkiem ( w kościele, w schronisku młodzieżowym czy mieszkaniach prywatnych). Napływ do miasta uciekinierów szukających schronienia przed bombardowaniami spowodował, iż w 1943 roku w szkole funkcjonowano aż 28 klas. W tym samym 1943 roku władze powróciły znów do podziału szkoły na męską i żeńską, tak jak to miało miejsce na początku jej istnienia. Wraz z nasileniem się walk zajęcia przerwano.
Najwięcej materiałów dotyczących powojennej historii szkoły dostarczają zachowane kroniki szkolne. Oto jeden z pierwszych zapisów: „Szkoła w prawdzie ocalała z pożogi wojennej, ale była również zniszczona. Dach budynku był przebity bombą, zaciekało, pełno było dziur w ścianach. Północna ściana szkoły była wyrwana, sale i piwnica zawalona gruzem.”
Był rok 1945. Pierwszy dzwonek wezwał uczniów na lekcje dopiero 22 listopada. Prace rozpoczęli pani Anna Wierzbicka, pani Irena Gawrońska i pan Władysław Górewicz.
Zgłosiło się 23 dzieci.
W kolejnych latach wraz z odbudową miasta przybywało uczniów i nauczycieli. Pani Laurencja Małgorzata Skalmierska, zatrudniona na etacie nauczycielki w roku 1947, w póżniejszych latach tak wspominała pierwszych wychowanków „jedynki”.
„Nie było czym pisać na tablicy, nie było podręczników ani zeszytów (…), ale stosunek młodzieży do nauki był poważny. Zbyt długo niektórzy czekali na to, by móc się uczyć”.
Do 1958 roku nasza szkoła była jedyną podstawówką w mieście. Ze względu na to, iż rosła liczba uczących się dzieci, a liczba izb lekcyjnych pozostawała wciąż ta sama, warunki pracy stawały się coraz bardziej uciążliwe. W roku szkolnym 1958/59 zapisanych było 1272 uczniów. Klasy młodsze uczyły się nawet na trzy zmiany. Nastąpił wtedy podział szkoły na „jedynkę” i „dwójkę” – jednakże obie mieściły się nadal w tym samym budynku. Pomysł ten okazał się chybiony, gdyż już w następnym roku szkolnym nastąpiło połączenie szkół.
Aby zmniejszyć kłopoty lokalowe, w oddzielnym budynku na tyłach szkoły powstała świetlica i pracownia do zajęć praktycznych. Jednak dopiero w roku 1961 nastąpiła nieznaczna poprawa warunków nauki, ponieważ przy Liceum Ogólnokształcącym utworzono Szkołę Podstawową nr 3, gdzie przeniesiono część uczniów i nauczycieli. Także na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych rozebrano straszące pustką wypalonych okien mury sali sportowej. Dzięki ogromnemu zaangażowaniu młodzieży, rodziców i nauczycieli usunięto zwały gruzu i kamieni, na placu powstało boisko szkolne. Doniosłym wydarzeniem w dziejach placówki było otrzymanie sztandaru w dniu 1 maja 1969 roku. Ten majowy dzień uczniowie i nauczyciele przeżyli jako wielkie święto szkoły. W drzewce sztandaru zostały wbite pamiątkowe gwożdzie, po raz pierwszy „z palcami złożonymi na drzewcach sztandaru ślubowała delegacja najlepszych uczniów”.
Kolejnym niezwykle ważnym wydarzeniem było nadanie szkole imienia Mikołaja Kopernika. W kronice zapisano: „Od dnia dzisiejszego szkoła nosi imię Wielkiego Polaka, które staje się dumą i chlubą młodzieży, rodziców i Grona Pedagogicznego tej szkoły. Niech imię tego Człowieka będzie Wam wzorem w nauce i pracy, w umiłowaniu Ojczyzny i poszanowaniu wolności wszystkich narodów”.
W dniu 3 czerwca 1973 roku odbyło się uroczyste odsłonięcie tablicy pamiątkowej – wizerunku Wielkiego Astronoma na frontowej ścianie budynku szkolnego.